عملیات فلاشینگ روغن (Oil Flushing) در تجهیزات دوّار معمولاً به‌عنوان یک فعالیت جانبی یا مرحله فرعی در نظر گرفته می‌شود. چه در فرآیند راه‌اندازی اولیه (Commissioning) و چه در مراحل نگهداری تعمیرات (Maintenance)، اغلب کاربران نهایی، پیمانکاران اجرایی یا حتی تولیدکنندگان، فلاشینگ را صرفاً به‌عنوان کاری از نوع «فقط باید انجام شود» تلقی می‌کنند.
معمولاً تنها زمانی فلاشینگ در اولویت قرار می‌گیرد که سیستم دچار خرابی شود؛ اما در این حالت تمرکز اصلی بر بازگرداندن سریع سیستم به مدار بهره‌برداری است نه بر برنامه‌ریزی دقیق عملیات. خوشبختانه رویکرد مؤثرتری نیز وجود دارد که شش گام زیر برای اجرای موفق یک فلاشینگ با سرعت بالا (High-Velocity Oil Flush) پیشنهاد می‌شود.
گام اول: آگاهی و درک موضوع
نخستین گام، پذیرش این واقعیت است که اکثر گروه‌های راه‌اندازی و پرسنل نگهداری تعمیرات، متخصص فلاشینگ نیستند. گام بعدی، درک این نکته است که کارشناسان خبره در این حوزه وجود دارند و می‌توان از دانش و تجربه آن‌ها استفاده کرد.
البته، تمامی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فلاشینگ در یک سطح قرار ندارند و معمولا بزرگی سازمان الزاماً به‌معنای کیفیت بالاتر نیست.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ، تمرکز اصلی خود را بر شست‌وشوی شیمیایی (Chemical Cleaning) قرار داده‌اند و فلاشینگ را تنها به‌عنوان پیش‌نیاز دریافت قرارداد انجام می‌دهند. این نکته ما را به گام دوم هدایت می‌کند.
گام دوم: تحقیق و ارزیابی
هر شرکت معتبر در زمینه فلاشینگ باید قادر به ارائه سوابق اجرایی، ارجاعات و مطالعات موردی (Case Studies) باشد.
اسناد را مرور کنید، تماس بگیرید و در صورت امکان، از محل شرکت بازدید نمایید. وضعیت نگهداری و سازمان‌دهی تجهیزات در محل شرکت، بازتابی از کیفیت عملکرد آن در میدان خواهد بود.
بررسی کنید که شرکت چگونه از آلودگی متقاطع (Cross-Contamination) جلوگیری می‌کند، برنامه ایمنی آن چگونه تدوین شده و تجهیزات خود را چگونه نگهداری می‌کند.
مواجه شدن با این واقعیت که سیستم شما اولین تجربه فلاشینگ شرکت است، می‌تواند منجر به تأخیرهای پرهزینه یا خسارت تجهیزاتی شود.
گام سوم: برنامه‌ریزی
تنها زمانی که معمولاً برنامه‌ریزی نادیده گرفته می‌شود، هنگام خرابی سیستم است، زیرا تمام تمرکز بر بازگرداندن تولید قرار می‌گیرد. اما رویکرد صحیح این است که مرحله برنامه‌ریزی در زمان عملکرد پایدار و عادی سیستم انجام شود.
در این مرحله، باید یک برنامه اختصاصی و مکتوب برای فلاشینگ هر واحد تدوین گردد که شامل موارد زیر است:
-
رویه‌های گام‌به‌گام مکتوب
-
روش‌های بای‌پس تجهیزات حساس و بحرانی
-
تقسیم اقلام و مسئولیت‌ها بین کارفرما و پیمانکار
-
الزامات ایمنی و معیارهای تمیزی (Cleanliness Criteria)
معیارهای تمیزی بستگی به هدف فلاشینگ دارد. اگر فلاشینگ برای راه‌اندازی اولیه انجام می‌شود، معمولاً سازنده تجهیزات (OEM) الزامات تمیزی را جهت حفظ گارانتی اعلام می‌کند.
در صورت نبود دستورالعمل خاص، می‌توان از استاندارد API 614 (برای سیستم‌های روانکاری عمومی) و استاندارد ASTM D6439-99 (راهنمای فلاشینگ و پاک‌سازی سیستم‌های روانکاری توربین‌ها) استفاده کرد.
این استانداردها باید به‌عنوان حداقل معیارهای فلاشینگ در نظر گرفته شوند، اما توصیه می‌شود معیارهای خاص هر سیستم بر اساس مشخصات سازنده تنظیم گردد.
همچنین باید مواردی مانند انحراف از روش‌ها (Deviations)، برگه‌های ایمنی مواد (SDS)، برنامه پیشگیری از نشت مواد (Spill Prevention Plan)، شماره تماس اضطراری و امضاهای تأیید رویه در مستندات گنجانده شود.
گام چهارم: راستی‌آزمایی (Verification)
چه فلاشینگ توسط پیمانکار انجام شود و چه به‌صورت داخلی، پیش از شروع باید چندین مورد حیاتی بررسی گردد.
تهیه‌ی یک چک‌لیست جامع قبل از شروع فلاشینگ الزامی است. هرگونه مواد خارجی احتمالی نظیر روغن‌های دیگر، اتصالات زنگ‌زده یا ذرات فلزی باید حذف شوند.
از پیمانکار خود بخواهید برنامه‌ی جلوگیری از ورود مواد خارجی (FME Plan) را ارائه دهد و مدارک زیر را بررسی کنید:
-
سوابق آزمون فشار شیلنگ‌ها و خطوط موقت
-
گواهی کالیبراسیون تجهیزات آزمون
-
نمودار جریان (Flow Chart) پمپ‌های موقت
-
رویه‌های نگهداری و بهره‌برداری از تجهیزات
پیمانکاران حرفه‌ای باید بتوانند این مدارک را ارائه داده و رویه‌های استاندارد خود را به‌صورت شفاف توضیح دهند.
گام پنجم: اجرا و مدیریت تأخیرها
برای موفقیت عملیات فلاشینگ و جلوگیری از مشکلات اجرایی، باید به برخی نقاط بحرانی توجه ویژه داشت، از جمله مبدل‌های حرارتی (Coolers) که می‌توانند به‌عنوان محل تجمع آلودگی عمل کرده و موجب افت جریان یا تأخیر در فرآیند شوند.
در صورت امکان، مبدل‌ها باید جداگانه تمیز شوند؛ در غیر این صورت، به‌صورت مدار مستقل (Separate Circuit) مورد فلاشینگ قرار گیرند تا از به‌دام افتادن ذرات جلوگیری شود.
در فلاشینگ، جریان (Flow) اهمیت دارد نه فشار (Pressure).
جریان سیال در عدد رینولدز حدود ۴۰۰۰ به حالت آشفته (Turbulent) می‌رسد، اما این مقدار همیشه برای حذف کامل آلودگی کافی نیست. در بسیاری از موارد، سیستم ظاهراً تمیز به‌نظر می‌رسد، اما توقف و راه‌اندازی مجدد پمپ باعث آزاد شدن ذرات و ورود آن‌ها به فیلتر یا مدیای بازرسی می‌شود.
در فلاشینگ‌های موفق، دبی جریان معمولاً ۲ تا ۳ برابر دبی نامی پمپ‌های سیستم انتخاب می‌شود. این کار نیازمند استفاده از پمپ‌های موقت خارجی یا بهره‌گیری هم‌زمان از پمپ‌های اصلی و رزرو است.
صرف‌نظر از اندازه سیستم، توصیه می‌شود حداقل ۲۴ ساعت فلاشینگ اولیه با جریان بالا (Coarse Flush) انجام گیرد. پس از آن، مدیای بازرسی در دورترین نقطه از فیلتر نصب شده و سیستم برای یک ساعت راه‌اندازی شود.
در صورتی که هنوز آلودگی مشاهده شود، فلاشینگ باید ادامه یابد. در سیستم‌های بزرگ‌تر، این مرحله ممکن است ۴۸ تا ۷۲ ساعت به طول انجامد.
همچنین باید تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی هر طرف (کارفرما و پیمانکار) از ابتدا مشخص شود تا از تأخیرهای تصمیم‌گیری جلوگیری گردد.
بیش از ۹۰٪ عملیات‌های فلاشینگ امروزی به‌صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته انجام می‌شوند؛ بنابراین دسترسی سریع به تصمیم‌گیرندگان نقش مهمی در کاهش زمان کل پروژه دارد.
گام ششم: مستندسازی
در کنار رویه‌های مکتوب، باید تمامی جنبه‌های فلاشینگ ثبت و مستندسازی شوند.
پارامترهایی مانند دما، فشار، دبی جریان، طول عمر فیلترها و فعالیت‌های انجام‌شده باید به‌طور منظم در فرم‌های روزانه ثبت شوند.
در پایان عملیات، کلیه سوابق، تصاویر و مستندات در قالب یک گزارش نهایی فلاشینگ (Flushing Report) گردآوری می‌شود تا در عملیات‌های آتی یا ارزیابی‌های فنی بعدی قابل استفاده باشد.
نتیجه گیری
در اغلب موارد، طولانی شدن یک فلاشینگ سه‌روزه به چند هفته، ناشی از یک خطای بزرگ نیست، بلکه نتیجه‌ی مجموعه‌ای از اشتباهات کوچک است.
همواره با برنامه‌ای دقیق و مستند آغاز کنید، اجرای آن را راستی‌آزمایی کنید، و در صورت نیاز اصلاح مسیر انجام دهید — اما هر تغییر را ثبت نمایید.
با پیش‌بینی سناریوهای اضطراری و تمرکز بر برنامه‌ریزی دقیق، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که فلاشینگ بعدی شما موفق، مؤثر و مطابق با استانداردهای فنی خواهد بود.
جهت مشاوره در اجرای عملیات فلاشینگ با ما در ارتباط باشید.
اطلاعات این مقاله برگرفته از این منبع می‌باشد.
