درک مفهوم “تمیز” می‌تواند ذهنی و بسته به دیدگاه افراد متفاوت باشد، با این حال در زمینه روغن‌های صنعتی، تعریف “تمیز” باید بر اساس معیارهای قابل اندازه‌گیری باشد تا از اثربخشی و تکرارپذیری استانداردهای کیفیت اطمینان حاصل شود. سطح تمیزی روغن به طور جهانی با استفاده از سیستم رتبه‌بندی کد تمیزی ISO 4406:1999 که به طور خاص برای روغن‌های روان‌کننده طراحی شده است، اندازه‌گیری می‌شود. این استاندارد میزان آلودگی روغن را بر اساس تعداد ذرات معلق در اندازه‌های مختلف تعیین می‌کند.
اهمیت روغن تمیز در عملکرد بهینه تجهیزات صنعتی
در سیستم‌های روانکاری، کیفیت روغن نقش تعیین‌کننده‌ای در طول عمر و عملکرد صحیح تجهیزات دارد. برای سنجش میزان آلودگی روغن، استانداردهای ISO وجود دارند که بر اساس تعداد ذرات آلاینده در اندازه‌های مختلف (بزرگتر از 4، 6 و 14 میکرون در هر میلی‌لیتر) رتبه‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال، روغن نو معمولاً دارای رتبه تمیزی 19/17/14 ISO است.
با توجه به اینکه ضخامت لایه روانکار هیدرودینامیک کامل تنها حدود 4 میکرون است، استفاده از روغن نو بدون فیلتراسیون اولیه می‌تواند به سرعت منجر به آسیب‌دیدگی سطوح و سایش قطعات شود. متاسفانه، بسیاری از متخصصان نگهداری به اشتباه تصور می‌کنند که روغن نو و تازه تحویل گرفته شده از تامین‌کننده، آماده استفاده است. در حالی که این روغن ممکن است برای برخی سیستم‌های دنده غیربحرانی قابل استفاده باشد، برای اکثر کاربردهای روانکاری پیشرفته، نیازمند فیلتراسیون و ارتقاء سطح تمیزی برای کاهش آلودگی است.
استفاده از روغن با سطح تمیزی نامناسب مانند (19/17/14 ISO) در یک سیستم گردشی می‌تواند حجم قابل توجهی از آلودگی (تا 140 کیلوگرم در سال) را از طریق پمپ عبور دهد و به سایر اجزای سیستم آسیب برساند. بنابراین، قبل از استفاده از روغن در سیستم‌های حساس، ضروری است که با استفاده از سیستم‌های فیلتراسیون مناسب، سطح تمیزی آن ارتقا یابد.
برای دستیابی به سطح تمیزی مطلوب و کاهش آلودگی، استفاده از دستگاه‌های فیلتر قابل حمل یک راهکار کارآمد و عملی است. این دستگاه‌ها قادرند روغن را در حین انتقال از مخازن ذخیره به مخازن دستگاه فیلتر کرده و ذرات آلاینده را حذف کنند و از انتشار آلودگی جلوگیری نمایند. همچنین، در سیستم‌های در حال کار، می‌توان از این دستگاه‌ها به صورت مدار جانبی برای تمیز کردن و بازسازی روغن موجود در مخزن استفاده کرد و سطح آلودگی را به حداقل رساند. در صورت وجود آلودگی‌های جزئی آب، فیلترهای جذب‌کننده تخصصی نیز می‌توانند به کار گرفته شوند.
عملکرد اصلی دستگاه‌های فیلتر بر اساس یک فرآیند فیلتراسیون دو مرحله‌ای (درشت و ریز) است. در مرحله اول (طرف ورودی و کم فشار)، ذرات بزرگتر از 150 میکرون جذب می‌شوند. سپس روغن از طریق فیلتر درشت به مرحله دوم (طرف خروجی و پرفشار) منتقل شده و از یک فیلتر ریز عبور می‌کند که قادر به حذف ذرات کوچکتر از 5 میکرون (بسته به نوع فیلتر) است. این فرآیند دو مرحله‌ای، تضمین می‌کند که روغن به سطح تمیزی مورد نظر برای عملکرد بهینه تجهیزات دست یابد.
چگونه به سطح تمیزی روغن مورد نظر خود برسیم؟
دستیابی به سطح تمیزی مطلوب روغن، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و در نظر گرفتن عوامل مختلفی است. تعداد دفعات عبور روغن از دستگاه فیلتر، نوع و درجه‌بندی فیلترهای مورد استفاده و همچنین سطح تمیزی اولیه و هدف نهایی، همگی در این فرآیند نقش دارند. برای تعیین دقیق سطح تمیزی روغن در هر مرحله و اطمینان از کاهش آلودگی، انجام آنالیز روغن ضروری است. همچنین انتخاب صحیح دستگاه فیلتر با توجه به حجم مخزن، نرخ جریان پمپ و ویسکوزیته روغن از اهمیت بالایی برخوردار است و مشاوره با سازندگان این دستگاه‌ها می‌تواند راهنمای مناسبی در این زمینه باشد.
راهکارهای بهینه برای استفاده از دستگاه‌های فیلتر روغن
برای دستیابی به بالاترین سطح تمیزی روغن و جلوگیری از آلودگی متقابل بین روانکارهای مختلف، استفاده از چندین دستگاه فیلتر اختصاصی توصیه می‌شود. هر دستگاه باید به یک نوع روانکار خاص اختصاص داده شده و به طور واضح برچسب‌گذاری شود. برای شروع می‌توانید برنامه استفاده از دستگاه‌های فیلتر را به صورت آزمایشی با مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین روانکار سایت خود اجرا کنید. همچنین تعیین سطح تمیزی مطلوب برای هر مخزن و علامت‌گذاری آن بر روی مخزن و چک‌لیست‌های نگهداری پیشگیرانه (PM) به سازماندهی بهتر فرآیند کمک می‌کند.
پس از هر بار استفاده موفقیت‌آمیز از دستگاه فیلتر، تمیز کردن کامل آن امری ضروری است تا از انتقال آلودگی در دفعات بعدی جلوگیری شود . توجه ویژه‌ای به انتهای لوله خرطومی و سینی‌های چکه زیر فیلترها و ناحیه پمپ داشته باشید زیرا روغن باقی‌مانده می‌تواند گرد و غبار و سایر آلاینده‌ها را جذب کرده و در استفاده بعدی منتقل کند. یک ترفند مفید این است که پس از تمیز کردن، لوله خرطومی و حفره سینی چکه را با سلفون بپوشانید تا از ورود آلودگی جلوگیری شود.
در هنگام تهیه دستگاه فیلتر، به نوع اتصالات شلنگ‌ها توجه کنید. لوله‌های انتقال باز اگرچه استفاده آسانی دارند اما می‌توانند در حین انتقال روغن، رطوبت و آلودگی را وارد مخازن کنند. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از کوپلینگ‌های “quick-lock” در انتهای شلنگ‌های دستگاه و درگاه‌های پر/خالی کردن مخازن توصیه می‌شود. همچنین از آنجایی که مخازن با این نوع اتصالات هواگیر می‌شوند، اطمینان از وجود یک هواکش با کیفیت جاذب رطوبت و در مخازن بزرگتر، یک مخزن انبساط مدار بسته ضروری است. برای جلوگیری از ایجاد مشکل کاویتاسیون در پمپ، از شلنگ‌های مکش و تحویل انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر گره خوردگی استفاده کنید. شلنگ‌های شفاف نیز به شما امکان می‌دهند جریان روغن را به صورت بصری مشاهده کنید.
در نهایت، به محل قرارگیری دستگاه فیلتر و دسترسی آن به منبع برق توجه داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که پریز برق به راحتی در دسترس سیم برق دستگاه قرار دارد و در صورت نیاز از قرقره جمع‌شونده سیم استفاده کنید. برای سهولت در استفاده و جلوگیری از ایجاد مزاحمت، یک محل مشخص و خط‌کشی شده نزدیک به مخازن روغن برای قرارگیری دستگاه‌های فیلتر در نظر بگیرید. همچنین قبل از هر بار استفاده، دستگاه را با استفاده از یک چک‌لیست بررسی کنید تا مطمئن شوید فیلترها به دلیل کثیفی بیش از حد در حالت بای‌پس قرار نگرفته‌اند. دستگاه‌های فیلتر قابل حمل، ابزاری ارزشمند در هر برنامه مدیریت روانکاری هستند و با ارائه روغن تمیز و امکان انتقال و تمیزکاری روغن در حین کارکرد تجهیزات، نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها ایفا می‌کنند.
نتیجه گیری
در نهایت دستیابی به سطح تمیزی مطلوب روغن‌های صنعتی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای تضمین عملکرد بهینه، افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های ناشی از خرابی‌ها است. این امر مستلزم درک دقیق استانداردهای تمیزی روغن مانند(ISO 4406:1999)، آگاهی از سطح آلودگی روغن‌های نو، استفاده از دستگاه‌های فیلتر قابل حمل با فرآیند فیلتراسیون دو مرحله‌ای، برنامه‌ریزی دقیق برای تعداد دفعات فیلتراسیون، رعایت بهترین روش‌های استفاده از دستگاه‌های فیلتر برای جلوگیری از آلودگی متقابل و اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها از طریق چک‌لیست‌های قبل از استفاده است. با اجرای یک برنامه مدیریت روانکاری جامع که بر اهمیت روغن تمیز تاکید دارد، صنایع می‌توانند به طور قابل توجهی بهره‌وری را افزایش داده و هزینه‌های نگهداری را کاهش دهند.
برای ارزیابی سطح تمیزی روغن مورد استفاده، آزمایشگاه پترو پایا پارس در خدمت شماست.
اطلاعات این مقاله برگرفته از این منبع می‌باشد.
