شناسایی و رفع مشکلات روانکارها همیشه چالش‌برانگیز است. حتی در مورد روغن‌ها نیز تحلیل دقیق نیاز به دانش و ابزار تخصصی دارد، اما وقتی موضوع به گریس‌های صنعتی می‌رسد، شرایط پیچیده‌تر می‌شود. در حالی‌که آنالیز روغن در صنایع امری رایج و استاندارد است، آنالیز گریس هنوز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و اغلب تفسیر نتایج آن دشوارتر است.
اغلب گریس‌ها تنها با داده‌های اولیه‌ای مانند درجه NLGI یا نقطه قطره‌ای (Dropping Point) معرفی می‌شوند. در حالی که اطلاعات کلیدی مثل نوع روغن پایه، غلیظ‌کننده و ترکیبات افزودنی معمولاً در برگه‌های فنی (TDS) ذکر نمی‌شوند. همچنین ویژگی‌های مهمی مانند ویسکوزیته، مقاومت در برابر شستشوی آبی، چسبندگی و رفتار در برابر پاشش کمتر مستندسازی می‌شوند.
از آنجا که گریس اغلب درون یاتاقان‌ها و محفظه‌ها و خارج از دید عمل می‌کند، مشکلات آن به‌سادگی پنهان می‌مانند تا زمانی‌که به یک خرابی جدی منجر شوند. بنابراین، پایش و نمونه‌گیری دوره‌ای گریس باید بخشی از برنامه تعمیر و نگهداری پیشگیرانه (PM) باشد.
مشکلات رایج گریس و راهکارهای رفع آن
۱. جدا شدن روغن از گریس (Oil Bleeding)
گاهی مشاهده می‌شود که روغن از ساختار گریس جدا و نشت می‌کند که عواملی مانند حرارت، ارتعاش یا نیروی جاذبه باعث این اتفاق می‌شوند.
راهکار: استفاده از گریسی با تغلیظ‌کننده پایدارتر. ارتقا از گریس لیتیوم پایه به لیتیوم کمپلکس یا کلسیم سولفونات کمپلکس می‌تواند پایداری مکانیکی را افزایش دهد.
۲. خشک شدن و سخت شدن گریس (Grease Caking)
گریس ممکن است خشک شده یا به شکل یک لایه سخت درآید. این مشکل ناشی از جدایش بیش از حد روغن، تبخیر، ناسازگاری تغلیظ‌کننده‌ها یا حتی گریس‌کاری بیش از حد است.
راهکار: استفاده از گریس با روغن پایه سنتزی که در برابر تبخیر مقاوم‌تر است. همچنین بازنگری در فواصل PM و تنظیم سیکل‌های روانکاری توصیه می‌شود.
⚠️ هشدار: مشکل ناسازگاری گریس‌ها
مخلوط شدن گریس‌های ناسازگار می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد: از بی‌اثر بودن تا جاری شدن بیش از حد یا تشکیل لایه‌ای سخت و سنگ‌مانند. مهم‌ترین عامل ناسازگاری، نوع تغلیظ‌کننده است؛ اما ناسازگاری در روغن پایه و افزودنی‌ها هم اثرگذار است.
نکته: اگر مطمئن نیستید دو گریس با هم سازگارند، همیشه فرض کنید ناسازگارند. قبل از تغییر محصول، تا جای ممکن گریس قدیمی را تخلیه کنید و پس از تعویض، دمای تجهیز را تحت نظر بگیرید.
۳. عدم جریان گریس در سیستم‌های متمرکز
گریسی که خیلی سرد، سفت یا چسبناک باشد نمی‌تواند از خطوط عبور کند و به اجزای حیاتی برسد.
راهکار: استفاده از گریس نرم‌تر مثل NLGI 0 یا 1 با ویسکوزیته پایین‌تر. همچنین بررسی نتایج تست پمپاژپذیری (Pumpability Test) در برگه فنی محصول ضروری است.
۴. مشکلات در توزیع و تزریق گریس
نگهداری نامناسب یا دمای پایین می‌تواند باعث ایجاد حفره‌های هوایی در کارتریج‌ها یا اختلال در جریان گریس شود. استفاده نکردن از صفحات فشاردهنده در بشکه‌ها نیز منجر به هدررفت محصول خواهد شد.
راهکار: استفاده از کارتریج‌های جدید با درزگیر شکاف‌دار و استفاده از Follower Plate در بشکه‌ها.
۵. کاهش زودهنگام عمر گریس
شکست سریع گریس می‌تواند ناشی از حرارت، سرعت بالای یاتاقان، ضربه مکانیکی یا آلودگی شیمیایی باشد.
راهکار: کاهش دما، بهبود کنترل آلودگی و استفاده از گریس‌هایی با روغن پایه ویسکوزتر، افزودنی‌های چسبنده یا درجه NLGI بالاتر.
۶. سایش زودهنگام یاتاقان‌ها
علل اصلی شامل بارگذاری بیش از حد، ناهم‌ترازی، انتخاب گریس نامناسب یا نبود افزودنی‌های فشارپذیر (EP) است.
راهکار: بررسی کامل شرایط مکانیکی و انتخاب گریس مناسب با روغن پایه و افزودنی‌های EP.
۷. شستشوی گریس با آب
در تجهیزاتی که در معرض شستشو یا رطوبت قرار دارند، آب می‌تواند گریس را از بین ببرد.
راهکار: استفاده از گریس‌های مقاوم به آب مانند کلسیم سولفونات کمپلکس یا گریس‌های آلومینیوم کمپلکس. گریس‌های لیتیوم کمپلکس عملکرد متوسطی در این شرایط دارند.
۸. تغییر رنگ تیره یا سیاه شدن گریس
این تغییر رنگ می‌تواند نشانه اکسیداسیون، آلودگی ذرات فلزی یا حرارت بیش از حد باشد. در موارد شدید، تخلیه الکتریکی درون یاتاقان هم عامل آن است.
راهکار: بررسی بوی سوختگی، تست ارتینگ ماشین‌آلات و در صورت نیاز ارسال نمونه به آزمایشگاه.
۹. سفید یا شیری شدن گریس
نشانه ورود آب به سیستم است. بعضی تغلیظ‌کننده‌ها آب را جذب می‌کنند و برخی در برابر آن مقاوم‌ترند.
راهکار: حذف منبع آب و استفاده از گریس‌هایی که یا آب را دفع می‌کنند (مثل آلومینیوم کمپلکس با افزودنی‌های پلیمری) یا آب را به‌خوبی امولسیون می‌کنند (مثل کلسیم سولفونات).
۱۰. داغ شدن یاتاقان‌ها
یکی از دلایل اصلی، گریس‌کاری بیش از حد است که باعث افزایش فشار داخلی و آسیب به آب‌بندها می‌شود.
راهکار: تزریق مقادیر کم در دفعات بیشتر و پایش تغییرات دما. در یاتاقان‌های سرعت بالا بهتر است از گریس با روغن پایه ویسکوزیته پایین استفاده شود.
جدا شدن روغن در حین انبارداری
جدایش مقدار کمی روغن در بشکه گریس طبیعی است، اما جدایش بیش از حد نشانه خرابی محصول است.
راهکار: اگر جدایش کم باشد (حدود ۶ میلی‌متر)، می‌توان روغن را هم زد و دوباره استفاده کرد. اما اگر گریس شُل یا بیش از حد روان باشد، باید آن را کنار گذاشت.
جمع‌بندی
گریس‌ها به دلیل عملکرد پنهان درون تجهیزات، مشکلاتشان به‌سختی قابل مشاهده است. اما توجه به نشانه‌های کوچک مانند تغییر دما، تغییر رنگ، قوام یا نشتی می‌تواند از خرابی‌های بزرگ جلوگیری کند.همیشه انتخاب گریس را با مشاوره تأمین‌کننده روانکار و بر اساس توصیه‌های OEM انجام دهید. قبل از تعویض محصول، آزمایش سازگاری و پایش دقیق ضروری است.
برای مشورت با کارشناسان پترو پایا پارس جهت تامین روانکار مناسب کلیلک نمایید.
به یاد داشته باشید: در دنیای روانکاری، آنچه نمی‌بینید می‌تواند به شما آسیب برساند.
اطلاعات این مقاله برگرفته از این منبع می‌باشد.
