در صنایعی که با محیط‌های کاری سخت و طاقت‌فرسا روبرو هستند مانند بخش منابع، اطمینان از عملکرد بی‌وقفه و قابل اعتماد تجهیزات، حیاتی‌ترین اولویت است. شرایط دشوار و اغلب موقعیت‌های دورافتاده این صنایع، اهمیت یک استراتژی روانکاری کارآمد را دوچندان می‌کند. اگرچه تمرکز اصلی این مقاله بر صنعت منابع است اما اصول و راهکارهای ارائه شده برای هر محیط تولیدی با شرایط مشابه نیز کاملاً کاربردی خواهد بود.
همانند بسیاری از صنایع دیگر، بخش منابع برای پیشبرد فرآیندهای خود، وابستگی زیادی به تجهیزات مکانیکی دارد. آمارهای موجود نشان می‌دهد که تا 70% از خرابی‌های مکانیکی به طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از روانکاری غیراصولی است. بنابراین پیاده‌سازی شیوه‌های صحیح روانکاری، ارتباط مستقیمی با قابلیت اطمینان و طول عمر این تجهیزات دارد.
طیف وسیعی از تجهیزات در صنعت منابع می‌توانند از یک برنامه روانکاری اصولی بهره‌مند شوند. از جمله این تجهیزات می‌توان به پمپ‌های دنده‌ای، فن‌ها، نوار نقاله‌ها، کمپرسورهای گاز و هوا، ژنراتورها، جرثقیل‌ها، لودرهای معدنی، کامیون‌های حمل سنگین، سیستم‌های هیدرولیک، کوپلینگ‌ها و زنجیرها اشاره کرد، در واقع هر قطعه‌ای که حرکت می‌کند.
شرایط سخت محیطی در صنعت منابع، بسته به نوع فعالیت، اشکال مختلفی به خود می‌گیرد و به تبع آن، نیازمندی‌های متفاوتی را ایجاد می‌کند. برای مثال:
- تجهیزات نفت و گاز در مناطق دوردست: برای عملکرد مطمئن در گرمای سوزان و سرمای طاقت‌فرسا به روانکارهایی با پایداری حرارتی بالا نیاز دارند.
- ماشین‌آلات معدن کاری: در معرض گرد و غبار، آب و تغییرات شدید دما قرار دارند و نیازمند روانکارهای مقاوم، روش‌های دقیق اعمال و سیستم فیلتراسیون کارآمد هستند.
- نقاط روانکاری صعب‌الوصول در تجهیزات مرتفع (مانند جرثقیل‌ها و نوار نقاله‌ها): برای اطمینان از روانکاری مداوم و مؤثر، نیازمند راهکارهای مهندسی شده و سیستم‌های روانکاری تک‌نقطه‌ای خودکار هستند.
- سیستم‌های انتقال مواد و ماشین‌آلات سنگین در صنایع منابع: با وجود طراحی مقاوم، اغلب از نگهداری مناسب غافل می‌شوند و برای جلوگیری از خرابی و افزایش طول عمر، نیازمند سیستم‌های روانکاری خودکار و پایش وضعیت روغن از طریق آنالیز ذرات سایش هستند.
برنامه مدیریت روانکاری مهندسی شده
در صنایعی با شرایط کاری دشوار و اغلب دورافتاده مانند بخش منابع، نیاز به یک برنامه مدیریت روانکاری مهندسی شده بیش از پیش احساس می‌شود. خوشبختانه این رویکرد می‌تواند برای هر کسب وکاری که با تجهیزات سنگین و پرهزینه سر وکار دارد، مزایای چشمگیری به همراه داشته باشد.
اگر به دنبال ارتقای قابلیت اطمینان تجهیزات خود هستید، چه در حال شروع یک برنامه جدید باشید و چه قصد بهبود رویکرد فعلی خود را داشته باشید، پیاده‌سازی یک برنامه مدیریت روانکاری مهندسی شده، بهترین نقطه شروع است. فرسودگی و خرابی تجهیزات معضلی فراگیر در تمامی صنایع است و هیچ بخشی از آن مستثنی نیست.
علت اصلی فرسودگی تجهیزات، اصطکاک است. انتخاب نادرست روانکار، استفاده نابه‌جا از آن یا آلودگی روانکار، سطح اصطکاک را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد و در نتیجه انرژی بیشتری برای غلبه بر این نیرو و به حرکت درآوردن قطعات مورد نیاز خواهد بود.
اجرای یک استراتژی هفت مرحله‌ای مهندسی شده در زمینه روانکاری می‌تواند به کاهش هزینه‌های انرژی، حجم موجودی روانکار، میزان مصرف، نشت و همچنین تمیزتر نگه داشتن تجهیزات کمک شایانی نماید.
علاوه بر این، این برنامه از بازیافت و استفاده مجدد روانکارهای قابل استفاده و دفع اصولی روانکارهای مستعمل پشتیبانی می‌کند. مهم‌تر از همه، پتانسیل بالایی در افزایش قابلیت اطمینان، دسترسی‌پذیری و بهره‌وری تجهیزات شما دارد. خبر خوب این است که تمامی این مزایا می‌توانند با کمترین میزان سرمایه‌گذاری یا حتی بدون نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه، محقق شوند.
گام اول: یکپارچه‌سازی روانکارها
شاید باور نکنید اما هنوز هم بسیاری از شرکت‌ها ده‌ها نوع روانکار مختلف را در انبارهای خود نگهداری می‌کنند. اغلب این مواد در شرایط نامناسب، در ظروف باز و در معرض آلودگی‌های محیطی قرار دارند و خطر نشت و اشتباه در استفاده نیز همواره وجود دارد.
خبر خوب این است که فناوری روانکارها به طور چشمگیری پیشرفت کرده است. روانکارهای مدرن می‌توانند عملکردی به مراتب بهتر از محصولاتی که سال‌هاست در حال استفاده از آن‌ها هستید، ارائه دهند. با اجرای یک برنامه یکپارچه‌سازی روانکارها، می‌توانید تعداد روانکارهای مورد استفاده در سازمان خود را بسته به نوع صنعت، تا 75% یا حتی بیشتر کاهش دهید.
این اقدام مزایای متعددی به همراه دارد: کاهش هزینه‌های خرید و نگهداری، سهولت در مدیریت انبار و ساده‌سازی فرآیند روانکاری. (به ویژه برای صنایعی که در محیط‌های کاری سخت فعالیت می‌کنند، بررسی و استفاده از روانکارهای مصنوعی برای مقابله با دماهای شدید، امری حیاتی است).
نکته کلیدی در یکپارچه‌سازی روانکارها، شناسایی و فهرست‌برداری دقیق از تمامی روانکارهای موجود در تمام نقاط سازمان و محل‌های نگهداری آن‌ها است.
توصیه می‌کنیم با تامین‌کنندگان معتبر روانکار مشورت کرده و از آن‌ها بخواهید تا پیشنهاد خود را برای اجرای یک برنامه یکپارچه‌سازی ارائه دهند. اغلب، این برنامه‌ها در ازای عقد قراردادهای بلندمدت و تضمین حجم مشخصی از خرید با هزینه بسیار کم یا حتی رایگان ارائه می‌شوند و می‌توانند با تثبیت قیمت روانکارها برای یک دوره معین به نفع سازمان شما عمل کنند.
گام دوم: کنترل آلودگی در سیستم‌های روانکاری
آلودگی تهدیدی جدی برای سطوح متحرک و قلب تپنده تجهیزات شما، یعنی روانکارها، محسوب می‌شود. خوشبختانه با اندکی توجه و اجرای اقدامات پیشگیرانه، می‌توان این دشمن خاموش را مهار کرد.
بیشتر مشکلات مربوط به آلودگی، ریشه در شیوه‌های نادرست نگهداری، جابجایی و استفاده از روانکارها دارند. تصور کنید ذرات ریز و ساینده‌ای که به همراه روانکار وارد بلبرینگ‌های حساس یا آب‌بندهای دقیق می‌شوند، چه آسیبی می‌توانند وارد کنند.
متاسفانه بسیاری از صنایع هنوز به اهمیت این موضوع پی نبرده‌اند. گریس‌کاری همچنان بدون تمیز کردن سر گریس‌پمپ و گریس‌خور انجام می‌شود. درپوش مخازن روغن، هواکش‌ها و ظروف نگهداری روانکارها اغلب باز رها می‌شوند.
بشکه‌های روغن در فضای باز و تحت تاثیر شرایط جوی نامناسب نگهداری شده و مستعد زنگ‌زدگی و نفوذ آب می‌شوند. استفاده از تجهیزات انتقال روانکار غیراختصاصی و آلوده نیز به یک رویه معمول تبدیل شده است.
برای کنترل موثر آلودگی، سازمان‌ها باید اقدامات زیر را در اولویت قرار دهند:
- ارزیابی دقیق: بررسی کنید که تا چه حد در جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به سیستم‌های روانکاری خود موفق بوده‌اید.
- بهبود نظافت: استانداردهای بالاتری برای نظافت و نگهداری محیط کار و تجهیزات روانکاری تدوین و اجرا کنید.
- سرمایه‌گذاری هوشمندانه: در سیستم‌های انتقال روانکار اختصاصی و با کیفیت که توسط تامین‌کنندگان صنعتی معتبر ارائه می‌شوند، سرمایه‌گذاری کنید.
گام سوم: فیلتراسیون
مدیریت نامناسب فیلترهای ماشین‌آلات می‌تواند جریان حیاتی روانکار را مختل کرده و بدتر از آن، اجازه دهد ذرات مرگبار ناشی از سایش مستقیماً به سطوح حساس بلبرینگ‌ها راه پیدا کنند. اطمینان حاصل کنید که تعویض منظم و به موقع فیلترها، یک اولویت اساسی در برنامه نگهداری پیشگیرانه (PM) شما باشد.
برای بهینه‌سازی مصرف و استفاده مجدد از روانکارهای ارزشمند، می‌توانید از یک واحد پمپ و فیلتراسیون سیار(cart) استفاده کنید. این دستگاه‌ها قادرند روانکار موجود در مخازن بزرگ را تمیز کرده و برای استفاده مجدد آماده سازند که این امر منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های خرید روانکار، تعویض و دفع روغن مستعمل خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این سیستم‌های کارآمد و آسان، با تامین‌کنندگان محلی تجهیزات روانکاری یا فیلتر تماس بگیرید.
گام چهارم: مهار و مدیریت نشت روانکارها
مقابله با نشت و ریزش روغن همواره یک چالش است. با این حال، تمرکز بر پیشگیری می‌تواند به میزان قابل توجهی از تلاش و هزینه‌های ناشی از وقوع چنین حوادثی بکاهد.
هنگام نگهداری روانکارها اطمینان حاصل کنید که تمامی ظروف، چه پر و چه نیمه‌پر، در محوطه‌ای قرار گیرند که توسط یک مانع نفوذناپذیر (berm) احاطه شده باشد. این مانع قادر خواهد بود در صورت بروز نشتی، از گسترش آن به سایر مناطق جلوگیری کند.
سیستم مهار می‌تواند شامل سینی‌های فلزی، موانع بتنی یا انواع مختلف سیستم‌های پلاستیکی موجود در بازار باشد. علاوه بر این، هرگز فراموش نکنید که یک کیت کامل مدیریت نشت و ریزش را در دسترس داشته باشید تا در صورت لزوم، بتوانید به سرعت و به طور موثر اقدام کنید.
گام پنجم: بهینه‌سازی تحویل روانکار
تامین ناکافی روانکار و همچنین تزریق بیش از حد آن، هر دو می‌توانند به طرز چشمگیری مصرف انرژی تجهیزات شما را افزایش دهند. کمبود روانکاری منجر به اصطکاک و برخورد مستقیم قطعات فلزی شده و روانکاری بیش از حد، اصطکاک داخلی سیال را بالا می‌برد. تنظیم دقیق و مهندسی شده میزان تحویل روانکار می‌تواند تا 20% در مصرف انرژی صرفه‌جویی به همراه داشته باشد.
گام ششم: دفع اصولی و بازیافت روانکارهای مستعمل
امروزه قوانین زیست‌محیطی شرکت‌ها را ملزم به مدیریت صحیح پسماندهای خود کرده است. داشتن یک برنامه مدون برای دفع و بازیافت مواد زائد، نه تنها یک الزام قانونی بلکه یک مسئولیت اجتماعی نیز محسوب می‌شود.
شرکت‌هایی که برنامه یکپارچه‌سازی روانکارها را به درستی اجرا کرده‌اند، اغلب قادر به ایجاد یک چرخه بازیافت کارآمد هستند. در این فرآیند، روانکارهای مستعمل جمع‌آوری شده، با افزودنی‌های لازم احیا شده و مجدداً به عنوان روغن بازیافتی به همان شرکت با قیمتی تا 25% کمتر از روغن نو فروخته می‌شوند. این امر علاوه بر کاهش هزینه‌های دفع و حفاظت از محیط زیست، به صرفه‌جویی در خرید روغن جدید نیز کمک می‌کند.
تفکیک و جمع‌آوری روغن‌های مستعمل بر اساس نوع، فرآیند بازیافت را برای شرکت‌های فعال در این زمینه تسهیل کرده و در نهایت، هزینه‌های دفع را برای سازمان شما کاهش می‌دهد. توصیه می‌کنیم با شرکت‌های معتبر دفع پسماند مشورت کرده و از فرصت‌های موجود برای بازیافت روغن‌های مستعمل خود آگاه شوید.
گام هفتم: آموزش تخصصی روانکاری
به خاطر داشته باشید که یک آموزش پایه‌ای و اصولی در زمینه روانکاری می‌تواند سطح دانش کارکنان شما را ارتقا داده و به بهبود چشمگیر برنامه‌های نگهداری و روانکاری منجر شود.
اگرچه در نگاه اول، فعالیت‌های مربوط به روانکاری بسیار ساده و بدیهی به نظر می‌رسند، اما در واقع، این حوزه اغلب یکی از کمتر درک شده‌ترین بخش‌های نگهداری و تعمیرات است. سرمایه‌گذاری در یک دوره آموزشی مقدماتی روانکاری، می‌تواند اجرای برنامه‌های شما را به میزان قابل توجهی تسهیل کرده و از بروز بسیاری از مشکلات ناشی از اشتباهات رایج جلوگیری نماید.
نتیجه گیری
در محیط‌های کاری سخت و طاقت‌فرسا، به ویژه در صنایعی مانند بخش منابع که اتکا به تجهیزات مکانیکی بالاست، یک استراتژی روانکاری مهندسی شده نه تنها برای افزایش قابلیت اطمینان و طول عمر تجهیزات حیاتی است، بلکه می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های عملیاتی و بهبود بهره‌وری نیز گردد و با کمترین سرمایه‌گذاری اولیه قابل دستیابی است.
اطلاعات این مقاله برگرفته از این منبع می باشد.